ΠΡΟΣΘΙΟΣ ΧΙΑΣΤΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ

Επισκόπηση:

Είναι περίπου 33χλ μακρύς και 11χιλ φαρδύς. Αποτελείται από 90% κολλαγόνο τύπου 1 και 10% κολλαγόνο τύπου 3. Ο ΠΧΣ εκφύεται μέσα από την εγκοπή (notch) του άπω μηριαίου οστού. Και καταφύεται μπροστά από το μεσογλήνιο ή μεσοκονδύλιο έπαρμα της κνήμης. Λόγο αυτών των προσφύσεων του επιτρέπουν να αντιστέκεται στην πρόσθια μετατόπιση και στην έσω στροφή της κνήμης σε σχέση με τον μηρό.

Ρήξη προσθίου χιαστού συνδέσμου (ΠΧΣ/ACL):

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να υποστεί ρήξη ο ΠΧΣ. Ο σύνδεσμος ρήγνεται διότι υπερδιατείνεται (Overstretched). Οι ρήξεις του προσθίου χιαστού συνδέσμου συχνά λαμβάνουν χώρα όταν το γόνατο λαμβάνει μια άμεση πλήξη από το μπροστινό μέρος του μηρού, ενώ το πόδι είναι σε σταθερή θέση, για παράδειγμα, ένας ποδοσφαιριστής που πάει να κινηθεί στο πλάι ενώ το πόδι του είναι σταθερό στο έδαφος.

Οι ρήξεις του ΠΧΣ πιο συχνά συνδέονται με υψηλής επαφής αθλήματα (to high impact sports) ή όταν το γόνατο είναι αναγκασμένο να κάνει απότομες αλλαγές στην κίνηση. Αυτοί οι τύποι τραυματισμών είναι διαδεδομένοι στο ποδόσφαιρο, το αμερικανικό ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, ράγκμπι, επαγγελματική πάλη, πολεμικές τέχνες, και ενόργανη γυμναστική.

Θεραπεία:

Ο ΠΧΣ σταθεροποιεί το γόνατο όταν οι άλλοι μυς είναι χαλαροί. Έτσι αν το μυϊκό σύστημα είναι ισχυρό, τότε ο ασθενής μπορεί να λειτουργήσει χωρίς απαραίτητα να προβεί σε χειρουργική επέμβαση.

Το πλάνο της συντηρητικής θεραπείας περιλαμβάνει φυσικοθεραπείες, και μηροκνημικό νάρθηκα. Η έλλειψη του ΠΧΣ αυξάνει τον κίνδυνο για άλλου είδους βλάβες όπως ρήξεις μηνίσκου. Έτσι αθλήματα με στροφικές κινήσεις απαγορεύονται. Ασθενείς που συμμετέχουν σε τέτοιου είδους αθλήματα, πχ ποδόσφαιρο, η χειρουργική αποκατάσταση είναι επιβεβλημένη.

Συντηρητική θεραπεία

Ένας κομμένος ΠΧΣ είναι λιγότερο πιθανό να περιορίζει την κίνηση του γόνατος. Όταν δεν έχουν επισκευαστούν οι ρήξεις του ΠΧΣ αυτό μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο χόνδρο στο εσωτερικό του γονάτου, διότι με τη ρήξη του ΠΧΣ η κνήμη και το μηριαίο οστό είναι πιο πιθανό να τρίβονται μεταξύ τους. Αμέσως μετά την ρήξη του ΠΧΣ, ο ασθενής πρέπει να αναπαύσει το γόνατο, να τοποθετήσει πάγο για 15 έως 20 λεπτά, να επιδέσει το γόνατο, και στη συνέχεια να το ανυψώσει πάνω από το ύψος της καρδιά. Αυτή η διαδικασία βοηθά να μειωθεί το πρήξιμο και να μειώσει τον πόνο. Η μορφή της θεραπείας καθορίζεται με βάση τη σοβαρότητα της ρήξης.

Χειρουργική αποκατάσταση

Εάν η ρήξη είναι σοβαρή, η χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι απαραίτητη, διότι ο ΠΧΣ δεν μπορεί να θεραπευτεί ανεξάρτητα, καθώς δεν υπάρχει παροχή αίματος σε αυτό το σύνδεσμο. Η χειρουργική επέμβαση είναι συνήθως απαραίτητη στους αθλητές, διότι ο ΠΧΣ είναι απαραίτητος προκειμένου να εκτελέσει απότομες κινήσεις με ασφάλεια και σταθερότητα. Η επανορθωτική χειρουργική γίνεται συνήθως αρκετές εβδομάδες μετά τον τραυματισμό, ώστε να υποχωρήσει το οίδημα και η φλεγμονή. Κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης ο ΠΧΣ δεν επισκευάζεται, αντ' αυτού, αντικαθίσταται χρησιμοποιώντας άλλους τένοντες του σώματος. Υπάρχουν τρεις διαφορετικοί τύποι χειρουργικής επέμβασης ΠΧΣ. Χρήση επιγονατιδικού τένοντα, χρήση τετρακέφαλου και χρήση οπίσθιων μηριαίων (hamstrings) είναι τα πιο συχνά μοσχεύματα και φαίνονται να έχουν τα καλυτέρα αποτελέσματα. Για την χρήση επιγονατιδικού τένοντα, το κεντρικό 1/3 του τένοντα της επιγονατίδας απομακρύνεται μαζί με ένα κομμάτι του οστού στις θέσεις συνδέσεως με την επιγονατίδα και την κνήμη. Τα πλεονεκτήματα της χρήσης αυτής της μεθόδου είναι ότι ο επιγονατιδικός τένοντας και ο ΠΧΣ έχουν σχετικά το ίδιο μήκος, ενώ στα άκρα του χρησιμοποιείται οστό. Πρόκειται για την μέθοδο που εφαρμόζουμε εμείς και οι περισσότεροι χειρουργοί θεωρούν ότι είναι πολύ ισχυρότερο από ό, τι άλλες θεραπευτικές μεθόδους. Τα μειονεκτήματα αυτής της μεθόδου είναι άλγος στη πρόσθια επιφάνεια του γόνατος, λόγω της αφαίρεσης οστού από την επιγονατίδα. Αυτό αντιμετωπίζεται από την ομάδα μας και τα αποτελέσματα είναι πάρα πολύ καλά.

Για την τεχνική με χρήση μοσχευμάτων των οπίσθιων μηριαίων, παίρνονται οι δύο τένοντες από τους μυς των ισχίων και τυλιγμένοι μαζί σχηματίζουν το νέο ΠΧΣ. Πλεονεκτήματα της μεθόδου αυτής είναι λιγότερος πόνος από εκείνος της επιγονατιδικού τένοντα. Το μειονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι ότι ο νέος σύνδεσμος χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να επουλωθεί εφόσον δεν υπάρχει οστό για την σύνδεση με τα οστά του μηρού και της κνήμης, ενώ δεν είναι το ίδιο ισχυρό όπως αυτό του επιγονατιδικού τένοντα. Μετά από τη χειρουργική επέμβαση, η αποκατάσταση είναι απαραίτητη προκειμένου να ενισχυθούν η γύρω μυς και να σταθεροποιηθεί η άρθρωση.

Η χειρουργική επέμβαση πραγματοποιείται συνήθως αρθροσκοπικά, με τούνελ στο μηρό και την κνήμη περίπου στις αρχικές προσκολλήσεις του ΠΧΣ. Το μόσχευμα στη συνέχεια τοποθετείται στη θέση του και συγκρατείται. Υπάρχει μια ποικιλία από διαθέσιμες συσκευές στερέωσης. Αυτές περιλαμβάνουν βίδες, κουμπιά και συσκευές καθήλωσης. Το μόσχευμα αποδίδει συνήθως στα οστά μέσα σε έξι έως οκτώ εβδομάδες. το μόσχευμα χρειάζεται πάνω από έξι μήνες για να φτάσει τη μέγιστη δύναμη.

Μετά την επέμβαση, η άρθρωση του γόνατος χάνει την ευελιξία της, και οι μύες γύρω από το γόνατο και τον μηρό τείνουν να ατροφήσουν. Όλες οι επιλογές θεραπείας απαιτούν εκτεταμένη φυσικοθεραπεία για να ανακτηθεί η δύναμη των μυών γύρω από το γόνατο και να αποκατασταθεί το εύρος κίνησης ( ROM ). Μετά τη χειρουργική επέμβαση, δεν επιτρέπονται αθλήματα για 6 έως 7 μήνες.

Αποκατάσταση

Η διαδικασία αποκατάστασης είναι πολύ σημαντική για την ανοικοδόμηση. Η διαδικασία για να ανακτηθεί η πλήρης χρήση του μέλους είναι μακρά και αυστηρή. Ο γιατρός θα ξεκινήσει τον ασθενή σχετικά με το πρόγραμμα αποκατάστασης, το οποίο αναλύεται σε φάσεις :

• Φάση 1: Η έγκαιρη αποκατάσταση αποτελείται από βραχυπρόθεσμη διαχείριση, δηλαδή τη διαχείριση του πόνου και του οιδήματος, ενώ επανακτάται η κίνηση.
• Φάση 2: Στις εβδομάδες 3η και 4η , ο πόνος πρέπει να υποχωρεί και ο ασθενής θα είναι έτοιμος να δοκιμάσει περισσότερα. Η προστασία του μέλους, κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, τονίζεται. Ο ασθενής θα είναι σε θέση να αρχίσει να κάνει ασκήσεις. Ο στόχος είναι να είναι σε θέση να κάμψει το γόνατο 100 μοίρες.
• Φάση 3: Εβδομάδα 4η και 6η είναι η ελεγχόμενη φάση βάδισης. Σε αυτό το σημείο, ο ασθενής θα πρέπει να κάνει τις ασκήσεις από τη φάση 2 συν κάποιες επιπλέον. Ο ασθενής πρέπει να προσπαθήσει να λυγίσει το γόνατο στις 130ο κατά το στάδιο αυτό. Ο στόχος κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου είναι να επικεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό στην βελτίωση της ισορροπίας.
• Φάση 4: Αυτή είναι η φάση με μέτρια προστασία, καλύπτει την 6η έως 8η εβδομάδα. Κατά την περίοδο αυτή ο ασθενής θα προσπαθήσει να εξασφαλίσει το πλήρη εύρος της κίνησης του γόνατος καθώς και την αύξηση της αντοχή στις προπονήσεις.
• Φάση 5: Αυτή είναι η ελαφρά φάση δραστηριότητας, καλύπτοντας την 8η έως 10η εβδομάδα. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ασκήσεις ενδυνάμωσης, με αυξημένη συγκέντρωση στην ισορροπία και την κινητικότητα.
• Φάση 6: Αυτή είναι η επιστροφή σε φάση δραστηριότητας, διαρκεί από την εβδομάδα 10η έως στο επίπεδο δραστηριότητας όπου στόχος έχει επιτευχθεί. Σε αυτό το σημείο ο ασθενής θα είναι σε θέση να ξεκινήσει τρέξιμο και εκτέλεση μέτριας έντασης ασκήσεις ευκινησίας. Κάπου ανάμεσα στον 3 και 6 μήνα, ο χειρουργός πιθανότατα θα ζητήσει ο ασθενής να εκτελέσει σωματικές εξετάσεις για να ελέγξει το επίπεδο δραστηριότητας. Όταν ο γιατρός αισθάνεται ασφαλής με την πρόοδο του ασθενή, θα καθορίσει αν ο ασθενής μπορεί να επανέλθει στην πλήρη δράση.